Cách cải tạo đất thoái hóa thành đất màu mỡ

Shop Vật Tư Nông Nghiệp 3 năm trước 275 lượt xem

Thực vật cần đất để nảy mầm, sinh trưởng và sống. Nếu đất và việc quản lý đất diễn ra tốt thì năng suất của trang trại cũng tốt. Điều kiện môi trường, xã hội và kinh tế đều phụ thuộc vào sức khỏe của đất. Nếu đất màu mỡ, năng suất tăng, kinh tế địa phương

Cách cải tạo đất thoái hóa thành đất màu mỡ

Cũng như lớp da bảo vệ cơ thể ta, đất che phủ mặt đất. Nếu da bị thương, rách thì cơ thể sẽ bị tổn hại. Nếu đất bị tổn hại, bị rửa trôi làm trái đất bị thương thì năng suất sẽ giảm. Nếu đất bị thương, cộng đồng nhà nông sẽ chịu tổn thất lớn.

Do đó ta cần hiểu nhu cầu của đất, và những yếu tố làm tổn hại đất.

Đất và nhu cầu của đất

Các vùng khí hậu khác nhau có các loại đất khác nhau. Thông thường, một loại khí hậu cũng có thể có nhiều loại đất. Nhưng dù là loại đất nào đi nữa, chúng đều có các thành phần tương tự nhau như:

Các thành phần khoáng – cấu tạo nên phần chính trong đất;
Không khí;
Độ ẩm (nước);
Rác sinh vật (nhìn thấy được và vi sinh);
Rễ cây sống;
Chất hữu cơ (cây và động vật đã chết đang trong quá trình phân hủy).

Các thành phần kể trên được tìm thấy trong tất cả đất dù lượng ít hay nhiều. Khi có lượng thích hợp, đất sẽ màu mỡ tự nhiên.

Tùy theo loại đất mà các thành phần khác nhau có lượng khác nhau.

Ví dụ giữa đất sét và đất cát:

Đất cát: Các hạt khoáng lớn, không gian giữa các hạt khoáng lớn, nhiều khí trong đất. Do vậy, đất nhẹ và thoáng khí, đất không giữ nước, khô nhanh, dưỡng chất bị rửa trôi nhanh chóng.

Đất sét: Các hạt khoáng nhỏ, không gian giữa các hạt khoáng nhỏ, ít khí trong đất. Do đó, đất nặng, khi trời mưa, đất ngậm nước và bị ẩm rất lâu, khi đất khô đi thì lại rất cứng, dưỡng chất được giữ lại trong đất nhưng nếu không đủ khí trong đất, cây không lấy được dưỡng chất dễ dàng.

Nhu cầu của đất

Cần gì để bảo vệ và duy trì sự màu mỡ trong đất?

Các thành phần trong đất nói trên: khí, khoáng, hữu cơ, rễ cây sống, độ ẩm, và sinh vật đều cần thiết trong đất với lượng thích hợp để đất được khỏe. Nếu có tất cả trong đất, đất tự nhiên sẽ màu mỡ. Thêm lượng thích hợp vào đất để duy trì chất lượng của đất. Nhưng nếu có một chất nào đó có lượng ít hoặc nhiều hơn bình thường, chất lượng đất sẽ bị hư tổn, hoặc cũng có thể được cải thiện.

Mọi thành phần khác nhau trong đất phối hợp cùng nhau để giúp cây phát triển. Nhưng quan trọng hơn cả khoáng chất, rễ cây sống, chất hữu cơ,… là các vi sinh sinh sống trong đất.

Cụ thể là những sinh vật rất nhỏ mà mắt thường không nhìn thấy được như vi khuẩn, nấm… Chúng đóng một vai trò rất lớn trong việc duy trì và tăng sự màu mỡ của đất. Chúng được gọi là Vi sinh.

Đời sống trong đất và các vi sinh

Thực tế, các vi sinh có lẽ là dạng sống quan trọng nhất trên hành tinh của chúng ta. Trong một thìa đất rừng màu mỡ có 2 tỉ vi sinh sinh sống. Các tổ chức lớn hơn, và nhiều loại nấm cũng giúp phân hủy động thực vật chết. Việc phân hủy này tạo ra chất hữu cơ. Sau đó, các vi sinh nhỏ hơn, chủ yếu là vi khuẩn và nấm, sẽ hấp thu các chất hữu cơ và chuyển hóa nó để rễ cây (lông hút của rễ) có thể hấp thu dưỡng chất, cũng giống như ta làm bánh mì từ bột mì vậy. Ngay cả nếu có nhiều chất hữu cơ trong đất mà không có vi sinh hoạt động thì rễ cây cũng không hấp thu được, cho đến khi chúng được “chế biến”.

Lá và cành cây, động vật chết,… trên đất và được phân hủy. Vi sinh ăn chúng, rồi chất thải của chúng trong đất sẽ được rễ cây hấp thụ dưới dạng dưỡng chất cho cây. Nhờ vậy cây lớn và tiếp tục chu kỳ sống.

Khi đất bị để trống, đất sẽ bị phá hủy dễ dàng. Nhiều nhân tố làm hại cho đất như:

Mặt trời: Mặt trời chói chang sẽ làm khô đất, đất cứng, nứt nẻ, vi sinh sẽ chết trong đất khô, cứng.
Nước: Khi đất trống gặp mưa, tầng trên cùng sẽ bị cứng lại. Ở các triền dốc, đất mặt bị rửa trôi.
Gió: Gió mang độ ẩm trong đất trọc đi, và có thể thổi bay đi lớp đất mặt.

So sánh đất có lớp phủ và không có lớp phủ

Hình ở trang bên trái (a) cho thấy hậu quả nếu không có lớp phủ trên đất, còn hình ở trang bên phải là ví dụ về đất có lớp phủ. Hình trên cùng cho thấy nước bị mất đi do bị bốc hơi 1, rửa trôi khỏi đất 2 và bị thấm vào đất 3. Chu kỳ dưới mỗi hình cũng cho thấy hiệu quả của việc phủ hoặc không phủ đối với chất lượng đất.

Phân bón hóa học: Làm hại vi sinh trong đất, phá hỏng cấu trúc đất và khả năng lấy dinh dưỡng của đất.

Chất độc nhân tạo: Những chất này diệt vật gây hại, nên cũng giết chết các côn trùng và sinh vật có lợi hoạt động trong đất.

Máy cơ giới: Máy lớn như máy cày sẽ nén đất làm cho đất bị ít không khí. Chúng phá hủy cấu trúc của đất, và làm hại sinh vật trong đất.

Các gia súc lớn: Các gia súc lớn như bò và trâu đạp trên đất ướt cũng làm đất cứng lại và phá hủy cấu trúc đất.

Điểm chính cần chú ý khi bảo tồn và cải tạo đất

Chúng ta cần hiểu những thứ làm lợi cho đất cũng như những thứ ảnh hưởng đất.

Có 3 chiến lược chính:

Chúng ta cần cho đất vi sinh và tạo một môi trường tốt để chúng sống và hoạt động.
Không nên để hoang đất. Chúng ta cần phủ nó càng nhiều càng tốt, đặc biệt, chú ý phủ và bảo vệ đất nếu có mặt trời mạnh, mưa và gió.
Ngăn nước chảy xuống dốc – nó sẽ chảy nhanh hơn, và rửa trôi nhiều đất và dinh dưỡng.

Các phương pháp bảo tồn và cải tạo đất?

1. Đối với vi sinh vật: Phủ đất, phân ủ tốt, phân lỏng, phân xanh, trồng rừng nông nghiệp, trồng rừng.

2. Để phủ đất: Phủ đất, phân xanh (khi đất bị bỏ hoang), trồng rừng nông nghiệp, trồng rừng,..

3. Để ngăn nước chảy trôi: Phủ đất, phân xanh (khi đất bị bỏ hoang), trồng rừng nông nghiệp, trồng rừng, dùng khung chữ A để làm các rãnh vòng quanh, chăm sóc đất vùng cao.

Cải tạo đất thoái hóa

Nếu trang trại có đất tốt, sẽ không khó để duy trì và tăng chất lượng đất. Nơi đất bắt đầu thoái hóa, việc khó khăn là cải tạo nó lại. Nhưng đây là công việc rất quan trọng – không cộng đồng nào có thể nhận mình nghèo khi họ có đất nghèo trong làng, bởi vì họ còn có thể cải thiện năng suất chỉ đơn giản bằng cách cải tạo nó.

Những điều nói ở trên sẽ giúp cải thiện đất thoái hoái.

Nhưng trước khi thực sự đầu tư công sức vào việc cải tạo đất, ta cần hiểu thiên nhiên làm việc đó như thế nào.

Cải tạo đất và sự kế tục

Cải tạo đất không tốn quá nhiều công sức. Thường việc ngăn nó bị thoái hóa đã đủ. Khi để mặc nó, đất sẽ tự nó tốt lên, đó là một tiến trình gọi là sự kế tục. Ví dụ, khi đất trống được bảo vệ, những loại cây phủ đất đặc biệt gọi là cây tiên phong sẽ bắt đầu mọc. Chúng sẽ khởi động quá trình cải tạo đất. Rồi những cây bụi lớn hơn, và cây lớn bắt đầu mọc. Cuối cùng, một khu rừng trưởng thành sẽ phát triển, đất sẽ có một sức sống mới.

Do vậy yêu cầu đầu tiên khi cải tạo đất là bảo vệ nó. Loại hình bảo vệ dễ nhất là “hàng rào cộng đồng” – cộng đồng quyết định bảo vệ một vùng đất, ngăn không cho gia súc đi vào. Sau đó, dựng tường đá, bụi cây gai… để làm hàng rào. Phần khó nhất chính là bảo vệ từng cây bằng cách rào quanh chúng các cành cây có gai.

Sự kế tục

Hạt của các cây tiên phong đã có sẵn trong đất. Nhiều loại cây như họ sung, dâu tằm,.. được chim ăn rồi rải hạt trên đất qua phân.

Chúng ta có thể đẩy nhanh quá trình này bằng cách để các cành hoặc dây trên vùng đất trống để chim đậu. Chôn các cây cột cao trên đường quanh đồi, rồi cột dây giữa các cột.

Chim đậu lên và hạt chúng thải ra sẽ mọc thành cây. Trên đất trống làm việc với thiên nhiên sẽ dễ hơn nhiều. Sau vài năm bảo vệ, thiên nhiên sẽ trồng những loài cây tốt nhất để cải tạo đất.

Sau đó con người có thể trồng các giống lớn hơn mà họ cần và chúng sẽ sống, phát triển tốt hơn. Quá trình cải tạo này không tốn nhiều chi phí, và đất được cải tạo một cách bền vững. Cây mọc phù hợp với khí hậu, địa điểm đất. Nếu bạn làm một đồn điền trên một miếng đất trống, sẽ rất đắt đỏ và nhiều cây chết hơn. Sẽ rẻ hơn và hiệu quả hơn nếu bạn sử dụng “Sự kế tục” để cải tạo đất.