Sử dụng cây phân xanh như thế nào để mang lại hiệu quả?

Sử dụng cây phân xanh như thế nào để mang lại hiệu quả?

Cây phân xanh

Cây phân xanh là những cây được trồng để tích góp dinh dưỡng cho cây trồng chính. Khi hình thành một lượng sinh khối tối đa, chúng được đưa vào hoạt động trong đất. Chúng luôn được cắt trước khi ra hoa, vì thế trồng cây họ đậu trong luân canh khác với trồng làm phân xanh.

Khi được đưa vào trong đất, vật liệu thực vật tươi phóng thích dinh dưỡng nhanh và sẽ được phân hủy trong một thời gian ngắn. Những vật liệu già hoặc thô cứng (như rơm, cành nhánh) sẽ phân hủy chậm hơn những vật liệu non, thanh mảnh. Vì thế nó đóng góp cho việc hình thành vật chất hữu cơ trong đất tốt hơn là bón phân cho cây trồng.

Một cách khác ngoài cách gieo trồng cây phân xanh trên đồng là thu nhặt những vật liệu còn tươi từ những nơi khác và đưa nó vào trong đất. Ví dụ những cây dạng thân gỗ hoặc cây bụi đang mọc bên cạnh các cây trong hệ canh tác nông lâm kết hợp có thể cung cấp một lượng lớn vật liệu xanh có thể được sử dụng như cây phân xanh hoặc để che phủ.

Nông dân đều biết lợi ích của cây phân xanh nhưng họ không biết sử dụng loại nào và kết hợp như thế nào trong hệ thống canh tác. Vì thế quan trọng là phải lập kế hoạch trước nên trồng cây phân xanh khi nào và ở đâu.

Cây phân xanh trong luân canh cây trồng

Một bộ phận quan trọng trong một hệ canh tác hữu cơ là trồng cây phân xanh như một phần trong cơ cấu luân canh cây trồng. Chúng giúp xây dựng độ màu mỡ trong đất và chúng đặc biệt hữu ích khi được trồng trước những cây trồng cần nhiều dinh dưỡng.

Cây phân xanh có thể được sử dụng luân canh:

Vào bất cứ khi nào không có cây trồng trên mặt đất, còn hơn là để đất trọc cho phép cỏ phát triển và để dinh dưỡng lọc đi.

Như các cây “chặn” khi thời gian giữa các cây trồng chính chỉ cách nhau ngắn.

Cây phân xanh gieo trồng dưới tán (gối vụ)

Gieo trồng dưới tán là cùng một lúc trồng một loại cây phân xanh vào trong giữa các cây trồng chính như một cây trồng xen. Đôi khi cây phân xanh được gieo cùng với cây trồng chính hoặc chậm hơn một chút khi cây trồng chính đã lớn. Cách làm này giảm sự cạnh tranh giữa cây phân xanh và cây trồng chính.

Ví dụ:

Gieo dưới tán đôi khi được làm với trồng ngô ở đó cây phân xanh được gieo dưới các cây ngô non. Hạt giống cây phân xanh được gieo vãi sau khi ngô được tiến hành làm cỏ lần hai. Theo cách này, khi ngô được thu hoạch thì cây phân xanh đã được thiết lập và sẵn sàng để phát triển nhanh chóng. Phương pháp này có nghĩa là không cần phải mất thêm thời gian làm đất và gieo hạt phân xanh.

Trước khi lựa chọn một cây phân xanh phù hợp với cây che phủ mà nó phụ thuộc, bạn nên tìm hiểu cả về điều kiện sinh trưởng của loại cây che phủ và tính cạnh tranh của nó (loại đất, mức độ cung cấp dinh dưỡng,…).

Lựa chọn cách gieo cây phân xanh dưới tán phải đảm bảo rằng nó phát triển tốt ở dưới cây che phủ mà không cạnh tranh nghiêm trọng với nó. Mối cân bằng này được kiểm soát bởi sự lựa chọn loại cây, tỉ lệ hạt giống và có thể cả ngày gieo hạt. Tính cạnh tranh của cây phân xanh còn có thể được kiểm soát bằng cách gieo hạt muộn hơn cây trồng chính một vài tuần.

Với cách này cũng có thể làm cho cỏ không phát triển được trong cây trồng chính. Tính không chắc chắn thiết lập một sinh quần của cây phân xanh là điều bất lợi (so với cách gieo trên luống đất làm tơi và khô).

Che phủ bằng vật liệu sống

Che phủ bằng vật liệu sống là trồng xen một loại cây che phủ với một cây hàng năm hoặc cây lâu năm để thu hoa lợi. Các vật liệu che phủ sống ngăn cản cỏ dại, làm giảm xói mòn, tăng màu mỡ cho đất và cải thiện độ thấm nước của nó.

Ví dụ che phủ bằng vật liệu sống trong hệ canh tác cây hàng năm như đưa cây họ đậu vào trong ngô vụ trước kể cả suốt trong thời kỳ cây phun râu hình thành hạt, không gieo rau vào gần các hàng cỏ ba lá, cỏ ba lá được gieo thành hàng vào trong các khoảng nhỏ của ngũ cốc và rơm rạ của cây hàng năm được trải vào trong các cây rau.

Che phủ vật liệu sống trong hệ canh tác cây lâu năm đơn giản là các loại cỏ hoặc cây họ đậu được trồng xen giữa các hàng trong vườn cây ăn quả, vườn cây công nghiệp, hàng rào chắn gió và các cánh đồng ươm cây giống để kiểm soát xói mòn và cung cấp sức kéo.

Sử dụng cây phân xanh làm thức ăn cho gia súc.

Những cây luân canh ngắn làm thức ăn cho gia súc có chức năng vừa là cây che phủ khi chúng cư ngụ trên đất cho sự chăn thả gia súc hoặc làm cỏ khô lại vừa là cây phân xanh khi cuối cùng chúng được tổng hợp lại trong đất hoặc bị phá hủy để không còn là che phủ nữa.

Ví dụ, gồm các loại cỏ thảm như linh lăng họ đậu, cỏ ngọt ba lá, cỏ ba lá đỏ, trắng cũng như cỏ họ đậu khác. Để có hiệu quả cải tạo đất tối đa, không nên chăn thả súc vật hay bị cắt làm thức ăn khô trong thời kỳ phát triển cuối của nó để có thời gian tích góp lượng sinh khối trước khi nó bị cắt.

Cây phân xanh dài hạn

Cây phân xanh có thể được trồng dài hơn một mùa vụ và được sử dụng theo các cách sau:

Cây phân xanh dài hạn cải tạo lại đất nghèo dinh dưỡng. Sử dụng chúng trong một thời kỳ dài rất có lợi cho sự màu mỡ và cấu trúc của đất nghèo dinh dưỡng.

Cây phân xanh dài ngày có thể được sử dụng khi đất mới được đưa vào sử dụng đặc biệt trong việc kiểm soát các cỏ dại lâu năm.

Cây phân xanh được sử dụng cải tạo cho những vùng đất có một thời kỳ dài bỏ hoang. Chúng có thể được gieo thành một hệ thống cây dạng bụi vào lúc bắt đầu không canh tác. Chúng giúp xây dựng nhanh chóng độ màu mỡ của đất và làm rút ngắn khoảng thời gian trước khi đất có thể được đưa vào sử dụng để canh tác lại.

Cây phân xanh dài hạn cung cấp vật liệu xanh mà nó có thể được cắt và đưa sang những cánh đồng khác. Vật liệu xanh có thể được thu hoạch từ các loài lâu năm như cỏ linh lăng để che phủ, ủ phân, vùi vào trong đất hoặc nuôi gia súc.

Sử dụng cây phân xanh làm vật liệu che phủ

Các cây phân xanh có thể được cắt và để lại trên mặt đất như một lớp che phủ. Cách che phủ này sẽ phóng thích dinh dưỡng một cách chậm chạp nhưng có một số thuận lợi:

• Ngăn cản cỏ dại không mong muốn phát triển;
• Bảo vệ đất khỏi xói mòn;
• Giữ ẩm độ đất do làm giảm sự bốc hơi nước của đất.

Một số loại cây phân xanh

Những loại cây phân xanh phổ biến dưới đây thường được sử dụng bởi các đặc tính sinh trưởng cũng như hiệu quả mà nó mang lại:

Các loại cây họ đậu: Đậu xanh, đậu đen, đậu nành, đậu cô ve, đậu chùm, đậu kiếm, đậu ván, đậu triều, đậu rồng,…

Các loại cây khác: Chuối, muồng vàng, chùm ngây, keo dậu, dã quỳ, hướng dương, linh lăng, điền thanh, lúa miến, cốt khí, cỏ lào, cỏ sả, cỏ voi, cỏ vetiver, cỏ stylo, cỏ ba lá, bèo hoa dâu,…