cách nhận biết và phòng trừ các bệnh trên cây chanh dây

Cách nhận biết và phòng trừ bệnh trên cây chanh dây

Bài viết này sẽ tổng hợp thông tin về một số bệnh thường gặp trên cây chanh dây (còn gọi là chanh leo, lạc tiên, mác mác hoặc mát mát tùy theo địa phương). Kèm theo hình ảnh minh họa, dấu hiệu nhận biết, triệu chứng bệnh và cách phòng trừ bệnh tương ứng.

BỆNH DO VIRUS TRÊN CÂY CHANH DÂY

Các bệnh do virus gây ra trên cây chanh dây rất nhiều (trên 16 loại) tuy nhiên phổ biến và gây hại nặng nề nhất phải kể đến 3 loại bệnh sau

Bệnh cứng trái trên cây chanh dây (bệnh phấn trắng)

 

 

Bệnh cứng trái (bệnh phấn trắng) cây chanh dây. Ảnh: nanobacsuper.com

Triệu chứng: Quả phát triển không bình thường, dị dạng, trên vỏ xuất hiện những nốt u to nhỏ làm cho vỏ quả sần sùi, màu sắc không đồng nhất, cứng lại và ngừng phát triển. Các cây bị virus cứng trái còn xuất hiện triệu trứng lá quăn lại, nhăn nheo nhỏ hơn bình thường, chóp lá vàng, cuống lá lốm đốm, trong khi đó phần thân lại phình to ra

Tác nhân gây bệnh: Do virus Passion Fruit Woodiness (viết tắt là PWV) gây ra

Phương thức lây truyền:

• Lây từ cây này qua cây khác thông qua việc dùng chung các loại nông cụ (dao, kéo cắt cành, cuốc, xẻng…)
• Nhiễm bệnh từ giai đoạn cây con do ươm trồng, cấy ghép không đảm bảo sạch bệnh
• Do các loại côn trùng chích hút nhựa cây (rệp, rầy, ruồi vàng…), mang mầm bệnh từ cây này sang cây khác

Biện pháp quản lý và phòng trừ

• Sử dụng cây giống chanh dây sạch bệnh, có xuất xứ rõ ràng, được cung cấp bởi các cơ sở sản xuất giống cây trồng uy tín
• Giai đoạn cây con nên ươm trồng trong nhà lưới, nhà kính, hạn chế tối đa sự xâm nhập của côn trùng
• Vệ sinh khử trùng bằng xà phòng hoặc Na2PO4 (3%) các nông cụ trước và sau khi sử dụng. Tốt nhất nên dùng bộ nông cụ riêng cho cây bệnh và cây khỏe mạnh
• Phun định kỳ các loại thuốc trừ sâu lưu dẫn Confidor, Admire… theo liều lượng in trên bao bì sản phẩm
• Sử dụng các loại bẫy côn trùng, giấy bạc phản chiếu ánh sáng để xua đuổi côn trùng
• Vệ sinh vườn tược thông thoáng, cắt bỏ các phần bị bệnh trên cây, mang đi tiêu hủy. Sau đó phun các loại thuốc có gốc đồng (nano đồng), gốc bạc (nano bạc), thuốc đặc trị virus như Aliette.
• Bón phân cân đối và hợp lý. Ưu tiên sử dụng phân bón có nguồn gốc hữu cơ. Trong mùa khô cần cung cấp đủ nước cho cây.
• Hạn chế trồng xen với các loại cây là vật chủ của rầy mềm như ớt, cà tím, khoai tây, thuốc lá, dưa chuột

Bệnh xoăn lá do virus trên cây chanh dây

Bệnh xoăn lá do virus trên cây chanh dây.

Triệu chứng: Lá bị biến dạng, quăn queo rất nặng, kích thước lá nhỏ hơn bình thường, mép lá quăn vào trong, sẫm màu, dầy hơn và rất giòn. Cuống lá, lóng thân trở nên ngắn lại

Tác nhân gây bệnh: Do virus Papaya leaf curl (PLCV) hoặc Euphorbia Leaf Curl gây ra

Phương thức lây truyền: Bệnh lây lan thông qua trung gian là rầy phấn trắng (white fly) Bemisia tabacii.

Biện pháp quản lý và phòng trừ

• Sử dụng cây giống sạch bệnh, có nguồn gốc rõ ràng
• Khi cây đã nhiễm bệnh, cần nhổ bỏ mang đi tiêu hủy
• Sử dụng các loại bẫy côn trùng, bẫy rầy treo xen kẽ trong vườn
• Phun định kỳ các loại thuốc trừ sâu nhóm Monocrotophos, Imidachlorid
• Giai đượm ươm trồng, cấy ghép cần có được thực hiện trong nhà lưới, nhà kính hạn chế côn trùng xâm nhập
• Không trồng xen với các ký chủ của rầy trắng như thuốc lá, cà chua, các loại cây họ bầu bí
• Thường xuyên vệ sinh vườn tược thông thoáng, làm cỏ sạch sẽ.
• Bón phân cân đối, cung cấp đủ nước trong mùa khô để cây sinh trưởng mạnh tăng sức đề kháng

BỆNH DO VI KHUẨN TRÊN CÂY CHANH DÂY

Bệnh đốm dầu do vi khuẩn Pseudomonas passiflorae

Bệnh đốm dầu do vi khuẩn trên cây chanh dây

Triệu chứng bệnh

• Bệnh gây hại trên lá, thân và quả gây ảnh hưởng đến năng suất, thậm chí chết cây nếu không xử lý kịp thời
• Trên lá bệnh xuất hiện các vết thương màu ô-liu tới màu nâu, bao quanh bởi vầng sáng màu vàng nhạt. Khi bệnh nặng sẽ dẫn đến rụng lá
• Trên thân non bệnh xuất hiện các vết lõm màu xanh đen, mọng nước, sau đó phát triển thành màu nâu sáng, có viền rõ ràng với phần không bị bệnh
• Trên thân già triệu chứng ban đầu là các nhỏ hình tròn màu xanh đậm, sau chuyển dần thành màu nâu sẫm, hơi lõm xuống. Bệnh dần lây lan đến các chồi non làm rụng chồi, chết cây
• Trên trái, bệnh làm xuất hiện các đốm tròn nhỏ, thô nhám, mảng lốm đốm mọng nước. Trái thường nhỏ, màu xanh tối, khi bệnh trở nặng sẽ làm thối trái, rụng non
• Bệnh thường xuất hiện vào cuối mùa mưa và trong suốt mùa khô

Biện pháp quản lý và phòng trừ bệnh

• Sau mỗi vụ thu hoạch, thu gom tàn dư của cây, tiêu hủy sạch sẽ để hạn chế mầm bệnh còn sót lại ảnh hưởng đến vụ sau
• Luôn vệ sinh vườn tược sạch sẽ, trồng cây với mật độ vừa phải (3m x 3m), không trồng quá dày
• Sử dụng chế phẩm sinh học Bio-Gavi hoặc sản phẩm tương đương để ngăn chặn sự phát triển của các loại vi khuẩn
• Thường xuyên kiểm tra vườn, nếu thấy cây nào có dấu hiệu bệnh cần nhanh chóng nhổ bỏ, tập trung tiêu hủy ngay
• Có thể kết hợp các biện pháp hóa học bằng cách phun các loại thuốc chứa các hoạt chất: Copper hydroxide, Copper Oxychloride +Kasugamycin, Copper Oxychloride 50% + Metalaxyl 8%, Ningnanmycin. Khi xuất hiện dấu hiệu bệnh

Bệnh héo rũ vi khuẩn Pseudomonas syringae

Bệnh héo rũ vi khuẩn trên chanh dây

Triệu chứng bệnh: Có triệu chứng tương tự như bệnh đốm dầu, thường xuất hiện cùng hoặc sau khi cây bị đốm dầu.

Biện pháp quản lý và phòng trừ bệnh: Tương tự như bệnh đốm dầu

BỆNH HẠI DO NẤM TRÊN CÂY CHANH DÂY

Bệnh đốm nâu do nấm Alternaria passiflorae

Bệnh đốm nâu do nấm trên cây chanh dây

Triệu chứng bệnh: Bệnh thường xuất hiện vào mùa xuân và đầu mùa hè. Khi cây gặp những cơn mưa đầu mùa và ra lá non.

• Trên lá: Ban đầu xuất hiện những đốm nhỏ màu nâu, sau đó lan rộng thành đốm lớn hơn, hình dạng không cố định, tâm màu sáng.
• Trên thân: Bệnh biểu hiện bằng những vệt thon dài màu nâu đen, vị trí gần nách lá hoặc gần gân lá. Một thời gian sau vết bệnh sẽ lan dần ra và bao quanh thân cây, phần ngọn bên trên sẽ bị héo, và chết dần
• Trên quả: Ban đầu xuất hiện những chấm rất nhỏ như đầu mũi kim, sau lớn dần thành những đốm tròn lõm ở giữa và có tâm màu nâu. Vỏ quả dần dần nhăn nheo, teo nhỏ rồi rụng